niet ‘ zeg me wat je eet en ik vertel je wie je bent ’
maar ‘ zeg me wie je bent en ik vertel je wat je moet eten ’
ayurveda staat voor een eeuwenoude Indiase holistische leefwijze en betekent ‘leer van het leven’
het is ‘soul food’, eten dat op meerdere fronten voedt, voeding bij wijze van brandstof maar ook om je geestelijk en lichamelijk in balans te houden
de basisregels zijn gevarieerd eten, veel groenten, weinig vlees, kleinere hoeveelheden en weinig alcohol
de keuken is een erepodium voor kruiden en specerijen, die helpen niet alleen de spijsvertering, ze geven je leven rasa ‘smaak’ in het Indiaas
een voedingspatroon afgestemd op je geaardheid, dus
met een onderverdeling van mensen in 3 types, dosha’s genaamd:
Vata ( lucht ) - Pitta ( vuur ) - Kapha ( aarde )
ieder mens bezit alle drie, zij het in andere verhoudingen
het doel is om de voeding daar zo op aan te sluiten dat lichaam en geest in balans komen
een Vata type is beweeglijk als de wind, rusteloos, avontuurlijk en creatief een Pitta is vurig, doortastend en een tikje ongeduldig
een Kapha is stabieler, liefdevoller en rustiger en kan juist wat extra opwinding en stimulans gebruiken
de schijf van vijf
naast de dosha’s staan de elementen aarde, vuur, water, lucht en ether centraal, ze zijn gelinkt aan de zes basis smaken zoet, zuur, zout, bitter en wrang ( umami kenden ze een paar duizend jaar terug nog niet in India) iedere smaak heeft een ander effect op lichaam en geest
als voorbeeld zoet staat voor genot en liefde en is gekoppeld aan aarde, teveel ervan leidt letterlijk en figuurlijk tot een zwaar gevoel
zout zorgt voor begeestering ( hartstocht, enthousiasme)
bittere smaken zoals die van grapefruit en radicchio staan voor lucht en ether, ze zijn reinigend maar leiden in overvloed tot verbitterdheid.
een uitgebalanceerd maaltijd is afgestemd op jouw geaardheid en bevat alle smaken, dat hoeft overigens niet altijd een Indiase maaltijd te zijn, de basisprincipes zijn ook toe te passen op andere keukens
een paar Ayurvedische vuistregels
- respecteer je agni
je agni ( spijsvertering vuur) verzwakt als je niet volgens jouw dosha eet, dat kan ook gebeuren door teveel te eten, teveel te drinken tijdens de maaltijd en een onregelmatige levensstijl
- eet niet te veel
maak een kommetje van je twee handen, wat daar in kan is ruim voldoende voor een maaltijd
neem je grootste maaltijd overdag, eet ’s avonds lichter
- eet hoogwaardige voeding
eet lokaal, biologisch en zo min mogelijk bewerkt voedsel en zorg voor een gevarieerd eetpatroon
- vermijd bepaalde combinaties
bepaalde combinaties zijn taboe, zo wordt fruit niet met andere producten gecombineerd, tenzij het gekookt of gedroogd is
zuivel in combinatie met fruit is niet aan de orde
- keep it simple
maak je maaltijden niet te complex, hou het bij voorkeur bij twee productgroepen in een maaltijd, bijvoorbeeld granen en groente of vis en groente
- prana
of levenskracht, volgens ayurveda neemt het lichaam voedingsstoffen op uit vers bereide, warme voeding
prana neemt af als gerechten afkoelen en wordt verstoord als ze nogmaals worden opgewarmd, frituren wordt sterk afgeraden
- alcohol
mag in moderatie, maar wordt toch vooral als medicijn gezien
of dat voor jou geldt hangt af van je type en disbalansen
- vlees
wordt wel gegeten maar minder vaak, in kleine hoeveelheden en van betere kwaliteit, teveel vlees zorgt voor agressie en lethargie ( dufheid, inactieve houding)
mungbonen brood met rozemarijn
een aantal paradepaardjes uit de ayurvedische keuken
ghee wordt beschouwd als een zuiver wondervet, het is onder andere goed voor de spijsvertering, vooral voor Vata en Pitta
je maakt het door geklaarde boter zolang op te zetten dat al het vocht verdampt en de overblijfselen licht karamelliseren
honing wordt in ayurveda niet alleen als zoetstof maar ook als medicijn beschouwd, mits het niet wordt verhit
gember is in de ayurveda een manusje van alles, een universeel kruidenmedicijn, het werkt verwarmend en ontgiftend, helpt bij misselijkheid en is eetlustopwekkend
kurkuma (geelwortel) wordt veel gebruikt in de Indiase keuken
het zorgt voor energie en warmte, zou heilzaam zijn voor lever en hart en nog een rijtje zaken
basmatirijst
licht verteerbare rijst die alle drie de dosha’s compenseert, zeer gewaardeerd in ayurvedische kringen
mungbonen
rijk aan eiwit en zeer voedzaam, ze hebben een positieve invloed op het herstellen van het lichaam en wordt traditioneel bereid als een gekruide maaltijdsoep ( dahl ) , ik maakte er een brood van ( foto )
